Hans Onversaecht
De Inname van Den Briel op 1 april 1572 is een wonderverhaal.
Weinigen weten dat deze belangrijke gebeurtenis in de vaderlandse geschiedenis slechts zegge en schrijve één mens het leven heeft gekost.
En wel het leven van Hans Onversaecht.’
Den Briel kent veel bijzondere overleveringen,
verhalen die van generatie op generatie zijn doorverteld.
Een aantal berust op waarheid.
Soms zijn het mysteries, waarvan het werkelijke verhaal nog steeds niet bekend is.
In Den Briel staat een beeld van Hans en hij werd
in de Sint Catharijnekerk begraven.
U KUNT KENNIS NEMEN VAN HET COMPLETE- EN BOVENAL WONDERLIJKE WARE VERHAAL OP:
Het schilderij, van 180 bij 70 centimeter zou vrijwel zeker niet echt zijn.
Het zou uitgezocht worden, maar daar is niets van terecht gekomen.
In 2012 ben ikzelf op onderzoek uitgegaan, maar zonder resultaat.
Wat vast staat is dat het Historisch Museum Den Briel, dankzij de schenking van H.W. Mesdag in het bezit is gekomen van het schilderij.
Of het inderdaad een Waldorp is, maakt in principe niet zoveel uit.
Het schilderij neemt tenslotte de kijker - en zeker de Briellenaar - even helemaal mee terug in de tijd dat Den Briel heroverd werd op de Spaanse bezetters.
Met het blootleggen vertelde hij dat dit de ingang van een onderaardse gang
naar stadhuis of St. Catharijnekerk moest zijn.
We hebben nog een stuk van de ingang weggegraven, maar Arkenbout adviseerde
de boel maar snel dicht gooien omdat de gang onder water stond
en dat in de meeste gevallen dit soort gangen op plaatsen ingestort kunnen zijn.
Dat hebben we gedaan en er de betonvloer overheen gestort.
Dat we een ingang van iets onderaards ontdekte is zeker, maar of het inderdaad een gang is naar stadhuis of kerk blijft dus een mysterie.
DE COMPLETE GESCHIEDENIS OVER ‘T KONT VAN ‘T PAERD STAAT TE LEZEN OP:
Stads archivaris Aart van der Houwen: ,,Ik zet vraagtekens bij het verhaal over de onderaardse gang vanuit het hof naar het stadhuis of de kerk. Maar toegegeven: er gebeuren vreemdere dingen. Gelukkig is de toegang onder de beton bewaard gebleven zodat later kan worden onderzocht
wat de gang precies inhield.’’
Het Waldorp Schilderij
In het Historisch Museum Den Briel, hangt sinds de jaren dertig van de vorige eeuw een bijzonder schilderij.
Het geeft de inname van Den Briel door de watergeuzen op 1 april 1572 weer.
Tot grote verbazing stond er in het jaar 1974 een bericht in de krant
dat het schilderij een vervalsing zou zijn.
Die spectaculaire ontdekking zorgde toen voor opschudding in Den Briel.
Onderaardse Gang
Tijdens het uitgraven van het pand Kaatsbaan 1 in 1973 om de voormalige rosmolen tot ’t kont van ’t paerd om te bouwen, stuitte we op een stenen gewelf.
Daar is toen A.A. Arkenbout, historicus en archeoloog bijgekomen.
HET COMPLETE VERHAAL OVER HET SCHILDERIJ STAAT TE LEZEN OP:
Het Torentje van de Zalm
De Briel heeft al eeuwen een zeer bijzonder torentje dat onderdeel is van
Hotel Restaurant de Zalm in de Voorstraat.
De toren is vermoedelijk gebouwd in de loop van de 14de eeuw.
Het is de enige oude stenen trap in een voormalig Briels woonhuis.
Het vreemde is dat hij na het bereiken van de tweede verdieping
meters hoog is doorgebouwd zodat hij boven de daken uitkomt.
Volgens overlevering zou het torentje in dienst hebben gedaan als vuurbaken.
HET COMPLETE ONDERZOEK EN DE VERKLARINGEN OVER
HET TORENTJE STAAT TE LEZEN OP:
De Kalknacht
De nacht van 31 maart op 1 april staat in Den Briel bekend als de Kalknacht.
Op de zeer vroege morgen van 1 april gaan Briellenaren met een emmer kalk en kwast de straat op, om op ramen van huizen en winkels grappige zinnen te kalken.
Hoe dat ontstaan is was meer dan een halve eeuw niet duidelijk.
Journalist Nico de Vries is in 2013 het ontstaan van de Kalknacht gaan uitzoeken.
Omdat bekend was dat ikzelf altijd kalkte, kwam hij na navraag bij het Streekarchief, bij mij terecht om opheldering te krijgen.
Na lang spitten in mijn geheugen kwam uiteindelijk boven water
dat ikzelf de gene ben geweest, die begonnen is met het kalken op 1 april 1959.
Het waarom kan ik me niet herinneren, maar het in mij toegeslagen 1 aprilvirus
zal daar ongetwijfeld mee te maken hebben.
DE COMPLETE GESCHIEDENIS VAN HET ONTSTAAN VAN DE KALKNACHT STAAT TE LEZEN OP:
De Maskerade
Omstreeks 1630 gingen op sinterklaasavond de jongens gewapend met roeden
de Brielse deernen achterna en in 1800 was het de gewoonte dat op sinterklaasavond gemaskerde jongelui pakjes bezorgden bij Briellenaren.
Op een gegeven moment verbood een burgemeester die verkleedpartijen.
Het Klaasielopen met op 5 december gebeurde daarna ieder jaar.
In 1927 is de VVV het gaan organiseren en reikte prijzen uit.
De verklede deelnemers gingen achter de muziek aan de binnenstad in.
In 1969 stopte de VVV ermee en namen enkele Briellenaren de organisatie op zich.
In 1984 nam de VVV de organisatie weer in handen.
In 2008 nam de Stichting kunst en cultuur Brielle het over, die het radicaal veranderde in een stilzwijgend protest.
In januari 2016 kwam de Brielse Maskerade op de UNESCO-lijst
van het nationaal immaterieel erfgoed.
DE COMPLETE GESCHIEDENIS VAN DE MASKERADE
STAAT TE LEZEN OP:
Verdwenen erfgoed stadhuis
Uit het stadhuis, verdwenen tijdens een verbouwing in 1995/1996
een aantal erfstukken waaronder een gebrandschilderd glas-in-lood raam.
Er is zo’n 20 jaar alles aan gedaan raam te achterhalen, maar zonder resultaat.
Tot maart 2017. Glazenier Johan de Haan uit Haarlem kocht in 2014
een doos met glaswerk op de IJmarkt in Amsterdam en komt in 2017
tot de ontdekking dat het het vermiste gedenkraam uit Den Briel betreft.
Hij restaureert het op kosten van de gemeente Brielle en schenkt het Brielle.
2 november wordt het gerestaureerde erfgoed, aangebracht met verlichting in de hal van het v.m. stadhuis thans Historisch Museum Den Briel.
DE BESCHRIJVING VAN DE ERFSTUKKEN
STAAT UITGEBREID TE LEZEN OP:
Schilderij Fons Löbker
Het schilderij ‘De inname van Den Briel in 1972’
is op onverklaarbare wijze van de aardbodem verdwenen.
Dat wil zeggen: niemand weet waar dit bijzondere schilderij gebleven is.
DE GESCHIEDENIS VAN HET VERDWENEN SCHILDERIJ
STAAT TE LEZEN OP:
Gezonken Geuzenschip
In 1976 is in de nacht vóór 1 april het eerste geuzenschip tot zinken gebracht.
Met de grootste moeite is het op tijd weer recht getrokken
om ingezet te worden bij de inname van Den Briel.
Niemand wist wie het gedaan had, tot ik in 2006 bekend maakte
dat ik de dader was.
DE WARE TOEDRACHT TOT HET LATEN ZINKEN VAN HET SCHIP STAAT TE LEZEN OP:
Rens van Adrighem
Jávea Spanje, 10 april 2013
Voor het laatst bijgewerkt op 10 november 2017
door Rens van Adrighem
BRIELSE
Uit gegevens van de familie Van der Berg,
die ruim 75 jaar de uitbaters van De Zalm zijn geweest,
valt op te maken dat het torentje inderdaad dienst heeft gedaan als ‘VIERBOET’.
Dat is en oud Nederlands woord voor vuurbaken of vuurtoren.
Het verdwenen tongewelf van het kruithuis
ALLES OVER HET KRUITHUIS UIT 1653 STAAT TE LEZEN OP:
In 1975 werd het historisch kruithuis op bastion II gerestaureerd.
Het voorportaal werd toen weggehaald en de kap werd vernieuwd en beschoten.
Het kruithuis was tot de beginjaren ’70 altijd een gewelfde bunker geweest
met een omhulsel als een woning als dekmantel.
In 1975 was het gewelf helemaal verdwenen evenals de stenen waar
het mee gebouwd was in 1653.
Niemand weet hoe dat gewelf kon verdwijnen.
In gemeentelijke begrotings papieren
staat echter duidelijk het in rekening brengen van het uitbreken van het restant van het gewelf.
Omdat er sprake is van het uitbreken van een restant mag aangenomen worden dat een gedeelte van het gewelf al weggebroken was. Het niet in zijn oude staat restaureren ervan zorgde ervoor dat de historische monumentale waarde eigenlijk verloren is gegaan.
Gezonken Prince Admirael
In oktober 1997 werd tot grote schrik De Prince Admirael gezonken aangetroffen.
De oorzaak bleek een technisch probleem te zijn, waardoor er water in het schip terecht kwam. Er was dus geen sprake van sabotage.
NADERE GEGEVENS ONTBREKEN.
Net naast het torentje bevind zich een kelder, die in het verleden vermoedelijk toegang gaf tot een onderaardse gang naar de St. Catharijnekerk.