HOOFDSTUK 5

Half januari 1979 was de ruwbouw van het schip gereed. Elke zaterdag werd er aan het schip gewerkt door Henk Grootveld, Piet de Bruin, Wim Patijn, John van der Torre, Ton Niekamp, Dirk Pluymers en Bert Mijnlief, onder leiding van Wim van der Torre en mijzelf. Het aflassen werd op door-de-weekse dagen uitgevoerd door Harry Smit en mijn vader Jo van Adrighem. Er werd gewerkt onder zeer zware omstandigheden. Mist, hagel, sneeuw, wind en vorst maakten het er niet gemakkelijk op. Ondanks de erbarmelijke weersomstandigheden moest er toch door gewerkt worden. Van de hele bouw maakte ik film- opnamen om een documentaire samen te kunnen stellen. Tevens hield ik een dagboek bij van de stand van de werkzaamheden, waardoor er veel details en datums beschreven staan waarop teruggekeken kan worden. Daarin staat te lezen dat er op 14 februari weer veel sneeuw gevallen was. Voor de zoveelste keer weer strenge vorst. Het was al vanaf 1 januari volop winter. We hadden steeds aardig door kunnen werken maar nu deed het toch echt de deur dicht! Buiten werken was niet meer mogelijk.  Juist nu de tijd ging dringen. Nog twee weken hadden we te gaan voor de tewaterlating. Binnen werken dus. Dirk Pluimers "klopte" met een bolhamer een leeuw als boegbeeld van plaatstaal.

Na de doop met een fles champagne, die bij de tweede poging lukte, manoeuvreerde staatssecretaris Nelie Smit-Kroes van verkeer en waterstaat, met de enorme hydraulische kraan het ruim 8000 kilo wegende geuzenschip de "Prince Admirael" behendig te water, gade geslagen door duizenden belangstellenden.

Het was keihard werken geblazen want juist in het afwerken gaat altijd veel tijd inzitten.

Woensdag avond 26 maart werden wij als bouwers met zijn zeventienen gehuldigd door het bestuur van de 1 aprilvereniging in de LTS. Uit handen van Maartje Boone kreeg elke vrijwilliger een koperen bel met inscriptie "Prince Admirael". Namens de bouwhulpen overhandigde scheepskok Jan Teunissen een kajuitlamp. Namens de Vestingstad Brielle bood stads-archivaris Jac. Klok een logboek aan. Hij zei dat deze Brielse zonen geschiedenis hebben gemaakt. "U gaat de oude stad Den Briel vertegenwoordigen met dit fraaie schip. Ik vraag de schipper Wim van der Torre, alle belevenissen in het nieuwe logboek te schrijven en vraag u als het vol is af te staan in bruikleen aan het gemeente- archief." Wim van der Torre beloofde dat te doen omdat de volgende generaties dan wellicht met dit werk door zullen gaan. Daarna vertoonde ik de film-opnamen die ik maakte tijdens de bouw, waarbij iedereen goed kon waarnemen hoe uniek "onze Geuzenboot" tot stand gekomen was. Er was een vaste bemanning samengesteld waarbij iedereen onder bevel van schipper Wim van der Torre, zijn eigen taak had. Er was zelfs een scheepsarts. Huisarts Harry Kamma en zijn vervanger Jaap Binsbergen zouden bij elke vaart als chirurgijn aanwezig zijn.

29 maart werd in de LTS-kantine het nieuwe door Jac. Klok geschreven 1 aprilspel opgevoerd. Het ongeveer vijf kwartier durende spel getiteld: Slaet op den trommelen, beschrijft de waargebeurde geschiedenis van de Brielse rector Dirck Cock.

Zelf stond ik bij de poort die op het Maarland Nz. stond. Ik had dus een prachtig zicht op hoe mijn droom kwam binnenvaren in mijn geliefde stadje Den Briel. Mijn hart klopte sneller dan normaal gebruikelijk.

Frappant detail is dat ik nooit het stuurrad van de Prince Admirael in mijn handen heb gehad.

Ik heb dus ‘mijn kind’ niet eens echt in handen gehad.

1 maart hebben we het schip voor stabiliteits proeven te water gelaten. Nu was pas goed te zien hoe mooi het schip was. Tevens werd de motor er in getakeld en gemonteerd.

De rest van de dag ben ik bezig geweest met de decoratie van de huid van het schip.

De werkploeg werd uitgebreid met Jan Teunissen, Harrold Bergkotte en Sander Blok. 16 februari plaatsten we een groot warme lucht kanon dat via pijpen, warmte in het schip blies. Het was anders geen doen. 19 februari begon ik met de isolatie en betimmering van de kapiteinshut.

Jaap van der Berg, Piet ‘t Hart, Jan Teunisse, Sander Blok, Cor Dedert, Harrold Bergkotte, Ramon van Adrighem, Tineke Mijnlief, Maartje Boone en Bep Herlaar speelden de rollen.

Bij de koffie kregen we een taart van 80x60 centimeter, aangeboden door bakker Piet van Veen, en om 11.00 uur precies startten we met het transport van het schip van de werf naar de turfkade.

Om 12.30 uur stond het schip op de plaats, vanwaar de kraan haar in het water zou laten zakken.

De volgende dag hebben we het hele schip afgedekt met zeilen om warme lucht onder het schip te kunnen blazen, om het te kunnen verven. Alles kreeg drie lagen verf. De kapiteinshut werd volledig ingericht met twee zitbanken, tafel en keukenblok.

De voorbereidingen voor de tewaterlating.

Een bord met de tekst “Prince Admirael”

en de doopfles werden aangebracht.

25 Maart vonden de eerste proefvaarten plaats. Om 14.00 uur met de bemanning en het 1 april-bestuur, waarna het schip door het wisselen van de werfvlag voor de geuzenvlag, officieel overgedragen werd aan de voorzitter van de 1 aprilvereniging.

Er zaten ruim 2000 manuren in, wat een bedrag van zeker 100.000.- gulden uitspaarde. Hoe het schip er uiteindelijk zou gaan uitzien zat al die maanden van het bouwen alleen in mijn kop en moest ik dus overbrengen aan Wim van der Torre. Hij was de scheepsbouwer, die uiteindelijk de vormen en lijnen zoals ik ze graag wilde hebben, technisch uit moest zien te voeren. Een dergelijk schip zat vanaf mijn prille jeugd al in mijn kop. Op het moment dat die droom dan voor je in het water ligt voelt dat als de geboorte van je eigen kind, en gaat je hart een beetje sneller kloppen. Voor mij was het één van de hoogtepunten uit mijn artistieke loopbaan.

HULDIGING BOUWERS

Binnen de poort stond het podium waarop Lumey en Treslong na het rammeien van de poort, hun tweestrijd voerden. Achter de spelterrein afzetting, was de ruimte gereserveerd voor verkleedde burgers, wat een geweldig totaal beeld gaf.

‘s Avonds vond een gondelvaart plaats waarbij de Prince Admirael verlicht met fakkels, onder begeleiding van vele pleziervaartuigen, glorieus de Brielse haven kwam binnenvaren onder een overweldigend applaus van het toege-stroomde publiek.

Hiermee werd een topdag afgesloten, die met gepaste trots de geschiedenis inging.

Het schip maakte vele reizen naar andere steden zoals onder andere Zierikzee, Goringem, Delft en Rotterdam, en werd alle jaren ingezet bij de 1 aprilvieringen.

In augustus werden met het schip, TV-opnamen gemaakt in de haven van Den Briel met de bekende zanger Marco Bakker, die enkele Hollandse liederen vertolkte op de Prince Admiraael.

De Marinierskapel en de boerenkapel zorgden voor de muzikale noot.

Na een eerste rustdag sinds vele weken begonnen we 5 maart weer volop met het afbouwen van de Prince Admirael. Masten, kraaiennesten en de bedrading werd in orde gemaakt en gemonteerd.

De regie en geluid werden verzorgd door Jan Beesemer. Decors, licht en grime lagen in mijn handen. De krant schreef over “Een sublieme uitvoering van historisch 1 aprilspel. De verschillende scènes, met steeds wisselende decors, werden voortreffelijk gespeeld door de spelers. De decors waren stuk voor stuk staaltjes van vakmanschap. Men heeft tot in details de tijd rond- en na de bezetting door de watergeuzen weergegeven.”

Voor de inname had ik een nieuw spel geschreven waarbij het visuele aspect het aller belangrijkste was. De kade van het Maarland Nz. was over een lengte van 100 meter afgezet, en in het midden was de poort geplaatst. Dit om er voor te zorgen dat het publiek dit keer voor het eerst, alles, maar dan ook alles, gade kon slaan.

Daarna was het de beurt aan het voltallig gemeentebestuur, de pers en de dag erop aan de jeugd.

De Oer Geuzen, Piet de Bruin en Wim Patijn. In de thuis-haven en tijdens alle reizen van de Prince Admirael, altijd in de weer om zorg te dragen voor het schip en haar bemanning.

De meest markante kop

had Hendrik Grootveld de hoofdkanonnier.

Hij stond ook

altijd klaar

voor hand- en

spandiensten.

DE INTOCHT

OER GEUZEN

TV-OPNAMEN

Oud-Briellenaar

Eind november hebben we het in aanbouw zijnde geraamte van het schip naar de markt versleept om de stand van de certificaat verkoop door Adriaan Zoetemeijer en Klaas van der Steen bekend te maken. Het verbluffende resultaat was  f.14.200,-!

Kort na de verkoop van de Admirael in 1978, maakte ik het ontwerp voor een nieuw te bouwen Geuzenschip dat deze keer van staal gebouwd zou gaan worden. Ik maakte op schaal het spantenplan en Wim van der Torre berekende aan de hand daarvan het drijfvermogen. Samen berekenden we wat de hele zaak zou gaan kosten. Omdat het schip door vrijwilligers gebouwd zou worden kwamen we uit op een bedrag van 20.000,- gulden. We hadden een startkapitaal van 3.500,- gulden door de verkoop van het oude schip.

Op 23 september werd de kiel gelegd op de werf van Wim van der Torre, door burgemeester De Ronde, die de commissaris van de Koningin te Zuid-Holland die door ziekte af moest zeggen, verving. Door een druk op de knop kwam een spant omhoog waardoor de kiellegging een feit was. Admiraal Lumey - Piet 't Hart - dankte de bouwers voor hun inzet bij het bouwen van ‘zijn’ schip. Hij was immers de vlootvoogd.

De verkoop van certificaten liep zo voorspoedig dat er in het ontwerp enkele verbeteringen en verfraaiingen konden worden aangebracht. Het schip kon daardoor worden uitgerust met een 68 pk. dieselmotor, drie aluminium (in plaats van houten) masten en een dikkere kielplaat.

Het resterende bedrag van 6.500,- gulden moest verkregen worden door de verkoop van certificaten ter waarde van 25, 50,100, of 1000, gulden waarvoor Adriaan Zoetemeijer en Klaas van der Steen zich zouden inzetten.

Na goedkeuring van dit plan door het 1 april bestuur kon deze grote klus van start gaan. Begin september 1978 brachten we de pers op de hoogte van deze plannen, en kwamen we met de plannen van het schip volop in het nieuws.

Op straat werd ik aangesproken door burgemeester de Ronde, met de mededeling dat hij vond dat de gemeente een subsidie zou moeten verlenen van 10.000,- gulden. Hij zou dat opnemen met de wethouders. Wij als bouwers waren zeer verrast. Niet lang daarna kregen we het bericht dat het door ging. De gemeente Brielle gaf dus een subsidie van 10.000,- gulden.

Van de kiellegging heb ik alleen deze twee krantenfoto’s. De hele bouw heb ik van begin tot het einde gefilmd op Super-8.

Van het in totaal ruim 2 uur beeldmateriaal, maakte ik een documentaire van 25 minuten.

EEN NIEUW GEUZENSCHIP

DE PRINCE ADMIRAEL

NIEUW BINNENSPEL

Mevrouw Smit sprak haar erken-telijkheid uit voor de manier, waarop het schip tot stand was gekomen. "Het spreekt mij enorm aan, dat de burgers van Den Briel spontaan 15.000 gulden bijeen hebben gebracht en dat een groep vrijwilligers in hun vrije tijd het schip belangeloos gebouwd heeft. Ik vind dit fantastisch".

WAGENSPEL

’s Morgens voerden we op het Wellerondom het wagenspel “De moord te Raamsdonck “ op.

Onder mijn regie speelden: Paul Wester, Kees Lakerveld, Ronald Jellema, Ton van Eendenburg,

Nico de Vries, Dirk Pluimers en enkele anderen het spel.

De dader werd in de schandpaal gezet, met eieren en meel bekogeld

en daarna op de keien gesmeten.

Op de dag van de tewaterlating, 3 maart, waren we allemaal om 8.00 uur op de werf aanwezig, en een TV-ploeg van Van gewest tot gewest, die opnamen kwam maken van de tewaterlating, die door Nelie Smit-Kroes verricht zou worden.

PROEFVAART

Na afloop hadden we een gezellige bijeenkomst onder het genot van een drankje in zaal Dedert.

Leden van de Brandweer groep uit Rozenburg boden aan de masten te "houten", en al het vlechtwerk van het touwwerk en wanden te verrichten, waardoor de masten een fantastisch aanzien kregen. Het was zo'n fantastisch uniek schip geworden dat het in elk geval mijn stoutste verwachtingen had overtroffen, en de geweldige, manier van het tot stand komen is natuurlijk onvoorstelbaar.

DE AFBOUW

Na afloop trok de hele inname stoet naar het stadhuis, waar de overgave van de stad met het hijsen van de geuzenvlag bezegeld werd.

De intocht met het nieuwe geuzenschip de Prince Admirael op 31 maart, omdat 1 april op zondag viel, was overweldigend! De Batterijweg, Maarland Zz, bruggen en Maarland Nz, zagen zwart van de mensen. Het mooiste moment dat ik ooit in het 1 aprilgebeuren heb meegemaakt.

Rens van Adrighem