Wanneer ik sinds onze emigratie in 1983 naar Spanje, richting mijn geboortestadje kom en de Sint Catharijnekerk weer boven de wallen zie uitsteken denk ik:

‘Daar liggen mijn wortels.’

De geschiedenis van de Sint Catharijnekerk

De Sint Cataharijnekerk heeft een indrukwekkende geschiedenis die aanvangt in 1280.

De door de Briellenaar meestal Brielsedom genoemde kerk dankt haar naam aan de martelares Catharina.

In 1417 werd begonnen met de bouw van de eerste toren, die in 1456 instortte door een zware brand.

De herbouw van het schip en de toren kwam tot stand tussen 1462 en 1482.

De toren werd in plaats van 110 meter maar 57 meter hoog, en zijn de huidige afmetingen

van de kerk 50 meter bij 39 meter.

Hoewel het gebouw nooit is voltooid, vormt het toch een indrukwekkende kerk

in sobere stijl van de Brabantse Gotiek. Het dwarsschip (transept) en koor zijn niet verder gekomen dan wat fundaties in de grond. Het schip is toen gesloten tussen de twee al gebouwde vieringspijlers. 

De met natuursteen beklede 57 meter hoge toren domineert het land van Voorne.

Aan de uitgesleten traptreden is te zien dat velen de toren beklommen.

De 57 meter hoge Brielsedom

De toren bestaat uit vier verdiepingen.

Rechts de eerste verdieping gezien vanuit het middenschip.

De tweede verdieping was de uurwerkzolder. 

De derde de klokkenzolder.

De torentrap telt 318 treden met nog 2 treden als toegang tot de opgang.

Bovenop de toren ziet u het historische Brielle in volle glorie liggen. U ziet de wallen, de straatjes waar o.a. Maarten Harpertszoon Tromp opgroeide, maar ook de Brielse Maas en in de verte de duinen van Voorne. Op de punt van het dak staat de windvaan, in de vorm van een scheepje.

Na enkele belangrijke restauraties in 1938 en 1962 was de toren rond de eeuwwisseling opnieuw toe aan ingrijpend herstel. Vooral het natuursteen had veel te lijden van het steeds wisselende kustklimaat. Het door de wind opstuwende regenwater kon daardoor diep in de toren binnendringen en daar verwoestend werk aanrichten aan het natuursteen, het metselwerk, de houtconstructie en het pleisterwerk. Na een grondige voorbereiding in de jaren 1996-1997 werd de restauratie van de toren in 2001 afgerond.

10 maart 1971 gingen we met onze 10 dagen oude zoon Ramon

de Brielsedom op.

Van 1950 tot 1962 vond er een grote restauratie plaats, die ik mij nog heel goed herinneren kan. Ik zat immers aan de voet van de kerk op de OLS.

Ik weet nog goed, dat er een nieuwe fundering onder de toren aangebracht werd, en dat er een stalen kabel in het midden van de toren van boven naar beneden hing, met daar onderaan een betonnen blok, waardoor elke beweging van de toren zichtbaar werd. Bij harde wind zag je het blok dan heen en weer gaan, wat grote indruk op mij maakte.

Van bovenaf een mooie kijk op het Wellerondom en de Kaatsbaan, waar een intensief deel van ons leven ligt.

In 1959 gezien vanuit de flat in de Trompstraat.

Aan de voet de zwarte oude houten OLS.

De dom in de steigers gezien vanuit de

Brigittenweg met barakken woningen.

De laatste keer dat de dom in de steigers stond.

Aan de Oostzijde van de kerk woonde architect Jan Walraad met zijn gezin in een houten keet, waar de opgravingen van de funderingen van het nooit afgebouwde koor plaats vonden.

De Brielsedom rond 1800 met de lichtkoepel en aan de voet een aantal woningen.

Boven op de toren van de Sint Catharijnekerk stond lange tijd een wachthuisje,

dat na stormschade in 1703 werd vernieuwd en in 1759 werd vervangen door een

achtkantige stenen koepel met daarin een kustlicht.

Dat kustlicht deed tot 1854 dienst en werd in 1895 gesloopt.

De toren zelf is eigendom van de gemeente Brielle, vermoedelijk een gevolg van een besluit van Napoleon om alle kerktorens te vorderen en over te dragen aan de gemeentebesturen.

De dom in de steigers in 1901.

De Sint Catharijnekerk eind jaren ’30, gezien van uit de Prinsengracht  - later de Venkelstraat - met de woningen aan de voet van de toren en rechts in het Heultje.

Rechts de kerk gezien in 1950 vanaf het schoolplein van de OLS toen de woningen er nog stonden.

De toren had toen nog de zwarte wijzerplaten

In 1997 maakte ik dit schilderij van de Sint Catharijne, aan de hand van een aquarel toegeschreven aan Joost van Wolfheze uit omstreeks 1800. Aan weerszijden van het schip waren luchtbogen opgetrokken.

Van de luchtbogen werd in 1804 geconstateerd dat deze zo wankel waren dat zij dreigden in te storten. Ze werden omstreeks 1805 grotendeels gesloopt, maar uit de afwerking van de restanten die zich onder de daken der zijbeuken nog bevinden, kan worden opgemaakt dat zij aanvankelijk bedoeld waren om geheel in het zicht te blijven. 

Kort daarop zullen zij tot onder de zijbeukdaken zijn afgebroken want  dat is aan de aanwezige aanzetstukken goed te zien.

Het begin   |   Het interieur   |   De klokken   |   Tot slot

BRIELSEDOM

&

SINT CATHARIJNEKERK

door oud-Briellenaar

Rens van Adrighem