door Rens van Adrighem

NAAR: Site inhoud

Rens van Adrighem
Jávea Spanje, juli 2012

INLEIDING

In het Historisch Museum Den Briel, dat in1912 opende als het Trompmuseum, hangt sinds de jaren dertig van de vorige eeuw een bijzonder schilderij.

Het geeft de inname van Den Briel door de watergeuzen op 1 april 1572 weer.

Aan de onderkant van de goudkleurige lijst zit een plaatje bevestigd met daarop de naam: A. Waldorp. Hoewel het schilderij niet gesigneerd is, is men er altijd vanuit gegaan dat het schilderij van de hand van de bekende Haagse zee- en rivierschilder Antonie Waldorp is.

De kunstschilder Antonie Waldorp, (Den Haag, 28 maart 1803 - Amsterdam, 12 oktober 1866) begon zijn schildersloopbaan op het atelier van de toneeldecorateur J.H.A.A. Berckenheymer.

In 1826 koos hij voor de 'vrije' schilderkunst. Veel invloed op zijn werk had de schilder W.J.J. Nuyen.

Samen reisden ze in 1833 naar Parijs waar ze kennismaakten met het romantische werk van E. Isabey.

In die periode schilderde hij vooral interieurs, portretten en stadsgezichten,

die hij soms stoffeerde met 17e-eeuwse figuurtjes. Vanaf 1838 legde hij zich vrijwel volledig toe op het schilderen van zee- en riviergezichten.

In 1862 schilderde Waldorp het schilderij De Inname van Den Briel op 1 april 1572.

VERBAZING

In juli 2012 trof ik tot grote verbazing een opvallend bericht aan uit het jaar 1974, over het Waldorp schilderij, in de verzameling publicaties van de in 2003 overleden Alfons Löbker.

Omdat het zo’n opvallend bericht is en vermoedelijk bij velen onbekend zal zijn, besloot ik dit bericht tot op de bodem te gaan uitzoeken om de uiteindelijke uitkomst goed gedocumenteerd boven water te krijgen.

Het Waldorp 
schilderij

dat vragen oproept

Deze spectaculaire ontdekking zorgde in 1974 voor opschudding in Den Briel.

Het grote schilderij, van 180 bij 70 centimeter van Antonie Waldorp over de inname van Den Briel in 1572, dat in het Trompmuseum hangt, kan vrijwel zeker niet echt zijn. Dat wil zeggen: niet geschilderd door Antonie Waldorp.

Of het zou een ongesigneerde voorstudie moeten zijn. Maar een voorstudie komt in de meeste gevallen nooit buiten het atelier van de kunstenaar.

Op 17 juni 1974 verscheen dit bericht in de Nieuwe Brielse Courant.

Meer dan een halve eeuw hadden vele duizenden bezoekers van het toenmalig geheten Trompmuseum vermoedelijk dus niet gekeken naar het originele kunstwerk van één van de beste romantische zeeschilders van de vorige eeuw, maar naar een hoogstwaarschijnlijk - overigens bijzonder knappe - namaak van een onbekend persoon, volgens de krant.

Het bericht uit de Nieuwe Brielse Courant van 10 juni 1974

De echtheid van het schilderij zou uitgezocht worden volgens de krant, maar of dat ook daadwerkelijk gebeurd is heb ik in Alfons verzamelde publicaties of anderszins, nergens terug kunnen vinden.

Het schilderij van 170 x 90 centimeter - in bezit van de heer Brethouwer - is wel gesigneerd en wat donkerder van kleur.

mplaa

DUIDELIJKE VERSCHILLEN

Het schilderij in Den Briel heeft de afmetingen van 180 x 70 centimeter, is niet gesigneerd en lichter van tint.

VALS OF  GOEDE  KOPIE

In juli 2012 trof ik tot grote verbazing dit opvallende bericht aan uit het jaar 1974 in de verzameling publicaties van de in 2003 overleden Alfons Löbker over het Waldorp schilderij.

DE GESCHIEDENIS VAN HET MUSEUM

Het Historisch Museum Den Briel - voorheen Trompmuseum - werd mede naar aanleiding van de omvangrijke schenking van ruim 1400, kostbare kunsthistorische prenten door Alexander Verhuell aan de stad Brielle, in 1912 door de gemeente Brielle opgericht als ’’Stedelijk Museum’’.

Het museum is altijd gevestigd geweest in de voormalige stadsgevangenis en Waag.

De ingang van het Trompmuseum was in de Venkelstraat.

DE COLLECTIE

De geregistreerde collectie omvat inmiddels zo’n 7000 voorwerpen waarvan er 400 in het museum te zien zijn. De rest is opgeslagen in depots.

Het Historisch Museum Den Briel beoogt nog steeds via schenkingen, bruiklenen en aankopen voorwerpen te verzamelen die een materiële getuigenis vormen van de geschiedenis van Brielle en omgeving. Dit kunnen prenten, tekeningen of schilderijen zijn maar ook driedimensionale voorwerpen.

Een van de belangrijkste aanwinsten voor het museum, mede dankzij de steun van velen waaronder de Vereniging Rembrandt, was in 2002 de aankoop van het portret op paneel van de Brielse jurist Cornelis Briel. In 1643 geschilderd door David Bailly (1584-1657). Cornelis Briel bekleedde verschillende bestuursfuncties, zoals schepen van Brielle, baljuw van Brielle en Voorne, en tevens was hij curator van de Latijnse school in Brielle.

HERINRICHTING

In 2012 bestond het museum honderd jaar. Het vierde die verjaardag met de realisatie van een uitbreiding van de depots en een aansprekend heringericht museum. In de nieuwe opstelling van het museum is de inname van Den Briel op 1 april 1572 geplaatst binnen de context van de Tachtigjarige oorlog. Om reden dat op 1 april 1572, de watergeuzen met de inname van Brielle hun eerste slag wonnen op de Spanjaarden.

Daarnaast is er aandacht voor diverse zeehelden die oorspronkelijk uit Den Briel kwamen. In de Brielse Schatkamer wordt onder andere verteld over archeologie en de Franse Overheersing.

Het museum werd beheerd door een museumcommissie, die ter zijde werd gestaan door een secretaris: conservator Jacques Klok.

De museumcommissie verwierf een groot gedeelte van de collectie door het doen van aankopen en het aanvaarden van bruiklenen en schenkingen.

Ter ondersteuning van het museum, in financieel opzicht en ten behoeve van het verwerven van objecten voor het museum, werd in 1958 de Vereniging Vrienden van het Trompmuseum opgericht.

Begin jaren negentig van de 20ste eeuw werd het museum ingrijpend verbouwd volgens de museaal gangbare normen. Toen werd ook het statige stadhuis aan de Markt 1 aan het museum toegevoegd en werd het de ingang van het museum.

Ook werden vanaf 1996 beroepskrachten met een museale achtergrond aangesteld.

De beroepskrachten worden in hun werkzaamheden ondersteund door zestig vrijwillige medewerkers.

In 1998 verkreeg het museum de status van Geregistreerd Museum, een keurmerk dat in 2005, werd verlengd tot tenminste 2017.

Het Trompmuseum kreeg de nieuwe naam: Historisch Museum Den Briel.

De opening van het heringerichte museum werd op 31 maart 2012

verricht door koningin Beatrix.

De entree van het museum met het kanon, afkomstig van het oorlogsschip de Brederode, en de receptie.

UITBREIDING

NAAR: Onderzoek