Van Historischfeest naar Volksfeest
Na eigen waarneming en de vele gesprekken met personen
die te maken hebben of hebben gehad met de organisatie van dit Brielse fenomeen
ben ik tot de conclusie gekomen dat je dit unieke feest moet bekijken door
de ‘juiste bril’ en niet door de bril uit de jaren ’60 en ’70
toen de 1 aprilviering gestalte kreeg.
We zijn immers vele jaren verder en iedere generatie
geeft zijn eigen invulling aan de feesten.
Het is duidelijk dat de 1 aprilvieringen door de jaren heen
veranderd zijn van een Historischfeest in een Volksfeest
waarbij historische feiten op enkele na verdwenen zijn.
Rens van Adrighem
Jávea, april 2014
We kunnen er naar mijn mening niet omheen dat dit vandaag de dag voor een zeer groot deel een juiste weergave van de 1 aprilviering is.
De jaarlijkse opvoering in de vestingstad Brielle is omgeven met amusement zoals een braderie, een kermis en een stoet. En net zoals het carnaval van Ivrea in Italië en de Zwitserse l’Escalade is het toneelspel van de slag, een mengeling van geschiedschrijving en fictie.
Vele jaren geleden was onderstaande al te lezen op internet als je ‘1 aprilfeesten in Brielle’ intikte. Vooral voor de oudere 1 aprilvierders was dit een schrikbeeld.
Dit soort malloten en meisjes in burgerkleding in de gevangenenkooi zijn toch wel het overtuigende bewijs van carnavaleske toestanden die onwenselijk zijn.
De huidige regelgeving heeft ook niet bijgedragen aan de oorspronkelijke uitstraling van het 1 aprilfeest. Voor de buurtbewoners die het straatbeeld elk jaar weer een bijzondere aanblik en sfeer geven, is vaak de animo om dat allemaal op touw te zetten door die regelgeving er behoorlijk op achteruit gegaan. Denk daarbij aan het verbod van stro op straat, het verbod van glas en aardewerk, de regels voor het ophangen van netten en wasgoed en het plaatsen vuurkorven, enz. enz. Het afvuren van geweren, pistolen en kanonnen kan ook niet meer zomaar. Kortom: Voor alles moeten vergunningen worden aangevraagd en bepalen de heren in Rotterdam wat wel en niet mag, wat de organisatoren vaak tot wanhoop brengt. Daarbij is in 2014 ook nog eens het dragen van hellebaarden, zwaarden en helmen aan banden gelegd door niet uit te voeren bepalingen.
Dat een feest veilig gevierd moet worden is logisch. Maar daar is naar de mening van de Briellenaren en de verantwoordelijke organisatoren de laatste jaren wel heel erg in doorgeschoten.
Ook de horeca ondernemers in het centrum die op straat willen staan met bijvoorbeeld een biertap, worden behoorlijk op kosten gejaagd waardoor het niet meer de moeite loont.
Het spel ‘Om de sleutel van de stad’ dat de laatste jaren wordt opgevoerd, heeft aan historie veel ingeboet. Het openingsspel op de Markt rond 10 uur in de morgen heeft zelfs een Stand-up comedians uitstraling gekregen, door het improvisatiespel van twee heren die grappen maakten over politieke ontwikkelingen en de problematiek rond de wapens en het LPLG.
De verteller die ook aan de Veerweg bij de aankomst van de geuzen met de Prince Admirael spreekt, heeft het afwisselend over Brielle en Den Briel.
Een kleinigheid, maar beter zou zijn het op Den Briel te houden.
Tijdens de herbergscène hoort het publiek wel dat er gesproken wordt, maar omdat er door de meeste spelers, op enkele uitzonderingen na, geen rekening mee gehouden wordt dat men langzaam en duidelijk articulerend moet spreken, is door het publiek niet duidelijk te verstaan wat er gezegd wordt.
Wat ook vergeten wordt is dat men speelt voor publiek op afstand. Je moet je dan ook richten tot het publiek en elkaar niet ‘afdekken’.
De gebaren moeten ook groter dan normaal zijn om het publiek te bereiken, zodat men kan zien wie er spreekt.
In zijn totaliteit is het een spektakel geworden waarbij het rammen van de poortdeuren nog het enig historische feit is. De aankomst van de geuzen via de Langesingel is indrukwekkend.
Na de intocht door de binnenstad vind de slotscène van het spel ‘Om de sleutel van de stad’ plaats aan de voet van het Bastion bij de restanten van de voormalige Noordpoort. Het is opvallend dat de rol van Lumey tijdens het hele spel naar mijn mening niet geloofwaardig overkomt. Het kostuum dat hij draagt is precies zoals te zien is op vroegere afbeeldingen, dat komt heel goed over.
De tekst en de manier van spelen, geeft echter op geen enkele wijze weer wat voor man die Lumey was. Het was een schoft, een ploert, die zijn vijanden liet bibberen, of zelfs in hun broek deed pissen van angst en nergens voor terugdeinsde. De manier waar op de huidige Lumey, bijna knielend burgemeester Koekebacker haast als een onderwijzer toespreekt, geeft wat tekst en spel betreft geen goed beeld van de man bij wie het ‘Oog om oog, tand om tand’ hoog in het vaandel stond.
Hij weigerde zelfs zijn haar en nagels te knippen.
,,Het bloed en doodszweet van jou slachtoffers was de wijn die jij zoop bij de martelpartijen.
Dit zwaard is nog te goed voor jou kop, maar ik doe het met plezier. Kijk, ik zal recht spreken!”
Dit is een klein voorbeeld van de manier van spreken van het zwijn Lumey.
Cor Dedert als Lumey met de angstaanjagende uitdrukking
die bij deze tiran hoort.
De aanwezigheid van de Spanjaarden binnen de poort zal met gebruik van wapens een spectaculair effect geven. Helaas werd het dit jaar door het verbod op wapens meer een knuffelpartij dan een gevecht.
Het is te hopen dat er snel een oplossing voor het wapengebruik gevonden wordt.
Het is alleen heel erg jammer dat er zich een grote hoeveelheid vrouwen bij de geuzen bevindt. Blijkbaar beseft men niet dat de geuzen lang op zee gezeten hadden en hun kans zouden hebben waargenomen zich te vergrijpen aan het vrouwvolk.
Met de spectaculaire ophang scène van de Spaanse commandant, komt er een einde aan weer een 1 aprilviering.
‘Libertatis Primitiae’ dat ‘Eersteling der Vrijheid’ betekend.
Na het op mij laten inwerken van alle indrukken beschreef ik mijn visie
op hoe de 1 aprilviering beleefd wordt door de Briellenaren en het publiek.
Niet om zomaar kritiek te leveren, maar om een bijdrage te leveren
tot het behoud van het voor Den Briel en Nederland
zo belangrijke geuzenfeit uit 1572.
Den Briel draagt tenslotte niet voor niets in zijn wapen
MIJN PERSOONLIJKE VISIE
Ten overvloede laat ik weten dat deze opmerkingen niet bedoelt zijn om mensen
in een kwaad daglicht te stellen, maar om als een spiegel te dienen om zodoende verbeteringen aan te kunnen brengen op plaatsen waar dat mogelijk is.
In algemene zin krijg ik de indruk dat er tussen de groepen
die deelnemen maar weinig vertrouwen en samenwerking te ontdekken is.
Jammer, want met saamhorigheid en respect voor elkaar is er veel te bereiken.
Het is onbegrijpelijk dat de bemanning van de Prince Admirael
- die financieel bijeengebracht is door de Brielse bevolking,
gebouwd door een 15-tal vrijwilligers en geschonken aan de 1 aprilvereniging -
doet of het hun schip is en niet het fatsoen hebben kunnen opbrengen
de geestelijk vader van het schip een plaatsje aan boord aan te bieden
toen hij na 30 jaar weer eens het 1 aprilfeest bijwoonde.
Een goed voorbeeld van een goede samenwerking, gevoel van samen delen,
respect en een bezielende beleving, heb ik wel mogen ervaren bij het Spaanse leger.
Het zelfde moet ook gezegd worden van de Geuzenstraat en Nieuwstraat
die al zoveel jaren een grote trekpleister weten te vormen.
Het altijd weer originele Middeleeuwse gebeuren aan de Oostelijke kant
van de Sint Catharijnekerk mag er zijn en trekt vele bezoekers.
Ook de zingende en dansende Geuzenkinderen, de jeugdige ‘in opleiding zijnde’ Watergeuzen, en de Geuzen die de laatste jaren spontaan een groep vormen
geven hoop voor de toekomst.
De Shantykoren zorgen ook voor een goede sfeer en zijn dan ook
niet meer weg te denken met dit 1 april spektakel.
De bewoners van diverse straten weten er ondanks de bepalingen
elk jaar toch altijd weer iets bijzonders van te maken.
Want zonder samenwerking en respect voor elkaar kan een
VOLKSFEEST
Uitbundig
als de Inname van Den Briel
niet bestaan naar mijn overtuiging.
NAAR: de site inhoud
Door oud-Briellenaar
Rens van Adrighem
NAAR: 2015